Misdrijven tegen de staat

[Dana]

Net heb ik op deze site gelezen dat er in artikel 100, en in nog meer artikelen van het wetboek van strafrecht staat dat je strafbare feiten kunt plegen in tijd van oorlog. Dan staat er ook een extra zware straf op. Nou kan ik 87 van ditzelfde wetboek wel vinden dat er meer dingen vallen onder oorlog, zoals burgeroorlog, en als een oorlog dreigt, maar wanneer het precies oorlog is staat er niet. Nou vraag ik me af, wanneer is Nederland nou in oorlog, ook als we bijvoorbeeld in Irak vechten? Dat is toch eigenlijk ook oorlog?

[Frans]

Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden

§ 1 Algemene bepalingen


Artikel 34
1. De Koning kan ter handhaving van de uit- of inwendige veiligheid, in geval van oorlog of oorlogsgevaar of ingeval bedreiging of verstoring van de inwendige orde en rust kan leiden tot wezenlijke aantasting van belangen van het Koninkrijk, elk gedeelte van het grondgebied in staat van oorlog of in staat van beleg verklaren.

2. Bij of krachtens rijkswet wordt de wijze bepaald, waarop zodanige verklaring geschiedt, en worden de gevolgen geregeld.

3. Bij die regeling kan worden bepaald, dat en op welke wijze bevoegdheden van organen van het burgerlijk gezag ten opzichte van de openbare orde en de politie geheel of ten dele op andere organen van het burgerlijk gezag of op het militaire gezag overgaan en dat de burgerlijke overheden in het laatste geval te dezen aanzien aan de militaire ondergeschikt worden. Omtrent het overgaan van bevoegdheden vindt waar mogelijk overleg met de regering van het betrokken land plaats. Bij die regeling kan worden afgeweken van de bepalingen betreffende de vrijheid van drukpers, het recht van vereniging en vergadering, zomede betreffende de onschendbaarheid van woning en het postgeheim.

4. Voor het in staat van beleg verklaarde gebied kunnen in geval van oorlog op de wijze, bij rijkswet bepaald, het militaire strafrecht en de militaire strafrechtspleging geheel of ten dele op een ieder van toepassing worden verklaard.

Hoi Dana,

Ik denk dat je dit artikel bedoelt ???

[gvdbor]

En ter aanvulling; Met ingeval van oorlog wordt bedoeld oorlog hier in het land zelf.

[ThunderSTreak]

Wanneer Nederland in oorlog is staat exact te lezen in de Nederlandse Grondwet in artikel 96. Kijk maar:

Grondwet voor het Koninkrijk der Nederlanden van 24 augustus 1815
Hoofdstuk 5: Wetgeving en bestuur
Paragraaf 2: Overige bepalingen

Artikel 96: Oorlogsverklaring

1. Het Koninkrijk wordt niet in oorlog verklaard dan na voorafgaande toestemming van de Staten-Generaal.


2. De toestemming is niet vereist, wanneer het overleg met de Staten-Generaal ten gevolge van een feitelijk bestaande oorlogstoestand niet mogelijk is gebleken.


3. De Staten-Generaal beraadslagen en besluiten ter zake in verenigde vergadering.


4. Het bepaalde in het eerste en het derde lid is van overeenkomstige toepassing voor een verklaring dat een oorlog beëindigd is .

De uitzonderingstoestand (de staat van beleg is er zo een) wordt geregeld in artikel 103

Artikel 103
1. De wet bepaalt in welke gevallen ter handhaving van de uit- of inwendige veiligheid bij koninklijk besluit een door de wet als zodanig aan te wijzen uitzonderingstoestand kan worden afgekondigd; zij regelt de gevolgen.


2. Daarbij kan worden afgeweken van de grondwetsbepalingen inzake de bevoegdheden van de besturen van provincies, gemeenten en waterschappen, van de grondrechten geregeld in de artikelen 6, voor zover dit de uitoefening buiten gebouwen en besloten plaatsen van het in dit artikel omschreven recht betreft, 7, 8, 9, 12, tweede lid, en 13, alsmede van artikel 113, eerste en derde lid.


3. Terstond na de afkondiging van een uitzonderingstoestand en voorts, zolang deze niet bij koninklijk besluit is opgeheven, telkens wanneer zij zulks nodig oordelen beslissen de Staten-Generaal omtrent het voortduren daarvan; zij beraadslagen en besluiten ter zake in verenigde vergadering.

[ThunderSTreak]

En ter aanvulling; Met ingeval van oorlog wordt bedoeld oorlog hier in het land zelf.

Ik geloof niet dat het noodzakelijk is dat de oorlog op Nederlands grondgebied plaatsvindt. De Nederlandse Staat kans zich zelfstandig in staat van oorlog verklaren met welk land zij dat noodzakelijk acht. Als dat zo is en er is daartoe conform de Nederlandse grondwet een besluit toe genomen, dan verkeerd Nederland in staat van oorlog. De oorlog hoeft daartoe niet specifiek op Nederlands grondgebied plaats te vinden.

[ThunderSTreak]

...... Nou vraag ik me af, wanneer is Nederland nou in oorlog, ook als we bijvoorbeeld in Irak vechten? Dat is toch eigenlijk ook oorlog?

Nederland is niet in staat van oorlog met Irak. Nederland neemt deel op grond van het handvest van de Verenigde Naties aan een missie waarin zij de orde en veiligheid herstelt in Irak naast het leveren van een bijdrage aan humanitaire hulp in het zelfde land.
Het optreden van Nederland in Irak wordt gerechtvaardigd met name door datgene wat in hoofdstuk VII van het VN-handvest staat. Hoofdstuk VII van het VN-Handvest heeft als titel “ Optreden met betrekking tot bedreiging van de vrede, verbreking van de vrede en daden van agressie “. Hoofdstuk VII bepaalt wanneer de Veiligheidsraad de machtiging kan geven tot gebruik van gewapend geweld om “ zijn besluiten ten uitvoer te brengen bij bedreiging van de vrede, verbreking van de vrede of daad van agressie”. Een dergelijk ingrijpen gebeurt altijd op basis van van VN-resoluties. Deze resoluties omvatten tevens het mandaat waarbinnen geopereerd moet worden.

Voor de missie in Irak zijn de volgende VN-resoluties van toepassing:

Resolutie 1483
De militaire bijdrage is gebaseerd op resolutie 1483 van de Verenigde Naties. Hierin roept de VN alle lidstaten op om bij te dragen aan de wederopbouw van Irak. In totaal hebben twintig landen troepen voor de stabilisatiemacht toegezegd.



Resolutie 1546
Bij de besluitvorming over de Nederlandse deelname aan de multinationale troepenmacht na 15 juli 2004, is resolutie 1546 van groot belang geweest. Deze werd op 8 juni 2004 unaniem aangenomen door de leden van de VN-Veiligheidsraad.

In de resolutie is onder meer de soevereiniteitsoverdracht van de bezettende mogendheden aan de Irakese interim-regering neergelegd. De resolutie stelt dat op 30 juni 2004 de bezetting van Irak wordt beëindigd en dat de Irakese interim-regering volledig verantwoordelijk is en de autoriteit heeft om het land te besturen. Ook voorziet de resolutie in een grote ondersteunende rol van de Verenigde Naties in Irak na de soevereiniteitsoverdracht.

De soevereiniteitsoverdracht heeft vervroegd plaatsgevonden op 28 juni 2004.

[Dana]

AL eerder heb ik een vraag gesteld over oorlog, en wanneer daar nu sprake van is. Of daar nu ook in Irak, waar onze militairen zitten, sprake van is. Het is me inderdaad duidelijk dat we niet met Irak in oorlog zijn, maar volgens artikel 71 van het Wetboek van Militair Strafrecht zijn er een aantal uitbreidingen op het begrip tijd van oorlog uit artikel 87 Wetboek van strafrecht.
In de eerste twee leden van arikel 87 word gezegd dat onder oorlog burgeroorlog valt e.d.
Art 87 lid 3 SR
Onder tijd van oorlog word mede begrepen de tijd waarin oorlog dreigende is. Tijd van oorlog wordt mede geacht te bestaan zodra dienstplichtigen buitengewoon in werkelijke dienst worden opgeroepen en zolang zij buitengewoon in werkelijke dienst worden gehouden.
En de uitbreiding van 'tijd van oorlog' (een ander begrip als oorlog blijkbaar) in art 71 MSR.
Art 71
Zodra aan een gedeelte der krijgsmacht op de door Ons te bepalen wijze is bekendgemaakt, dat het door het militaire gezag is aangewezen:
- hetzij ter deelneming aan een militaire expeditie
- hetzij ter bestrijding van een vijandelijke macht
- hetzij ter handhaving der onzijdigheid van de staat
- hetzij tot enig optreden of wel tot collectieve, ofwel tot individuele zelfverdediging
- ofwel tot handhaving en herstel van de internationale order en veiligheid
- hetzij ter voldoening aan een vordering van het bevoegd gezag in geval van een oproerige beweging,
wordt ten aanzien van dat gedeelte, totdat die taak geëindigd is, tijd van oorlog aanwezig geacht, en worden ten aanzien van datzelfde gedeelte, de personen tegenover wie het geweld der wapenen word of kan worden aangewend gelijksgesteld met de vijand.


Wat ik me dus eigenlijk afvroeg was of er voor de militairen 'tijd van oorlog' geld in Irak, dus of dat is afgekondigt voor die militairen. En zoniet, waarom dan niet. Uit dit artikel volgt namelijk volgens mij dat er geen sprake is van de vraag OF er een bekendmaking zal plaatsvinden in geval een gedeelte van de krijgsmacht voor een van de genoemde zaken word aangewezen, maar dat het gaat om de vraag wanneer de bekendmaking geschied en daarna tijd van oorlog in zal gaan. Wel zijn er een aantal beperking te vinden voor de toepasselijlkheid van tijd van oorlog (art 71a MSR) maar ijn mijn ogen is dit niet van toepassing, dus blijft mijn vraag of er 'tijd van oorlog' geld, en zoniet, waarom niet? Of heb ik nu te moeilijke vragen voor een dinsdagmiddag?[/quote]

[MarcH]

De Nederlandse militairen maken deel uit van SFIR: Stabilisation Force Iraq. SFIR is ingesteld in een resolutie (nr. 1483) van de VN-Veiligheidsraad en heeft als doel de Irakezen te assisteren bij de wederopbouw van het land, de hervorming van de overheidsinstanties en het creëren van stabiliteit en veiligheid. Het gaat dus om een zogenaamde ondersteunende VN-vredesoperatie en ikzelf zie hierin geen "tijd van oorlog", maar zou daar ook geen juridische basis voor kunnen vinden.

Dat blijkt te meer uit een uitspraak van de rechtbank Arnhem met betrekking tot de "slapende mariniers":

De officier van justitie heeft, door het bestanddeel “in tijd van oorlog” in de tenlastelegging op te nemen, de rechtbank nu dus een oordeel gevraagd over de (juridische) situatie in Irak. De rechtbank heeft daarover nu gesteld dat de situatie ‘in tijd van oorlog’ niet aanwezig was.
De rechtbank kwam, onder andere, tot dit oordeel omdat;
 Er in casu niet kan worden gesproken van oorlog in volkenrechtelijke zin gelet op het bepaalde in artikel 87 Wetboek van Strafrecht en artikel 96 Grondwet.
 Deelname aan vredes- en veiligheidsoperaties in internationaal verband niet zonder meer als oorlog of als feitelijke oorlogsomstandigheden zijn te classificeren.
 Omdat volgens de rechtbank gebleken is dat er slechts sprake was van een lage dreiging en een lage alert-status.

[ThunderSTreak]

Het wetboek van militair strafrecht richt zich voor wat betreft de definitie van wat oorlog is en wat niet, naar de Nederlandse grondwet. Conform deze grondwet zijn wij dus niet in oorlog met Irak! Een en ander blijkt ook overduidelijk uit het hierboven geciteerde arrest inzake de 'slapende mariniers'.

Wel is het volgens deze uitspraak mogelijk dat als het geweldspectrum hoger wordt er een situatie ontstaat vergelijkbaar met oorlog. Dit zou onder andere getoets kunnen worden aan het dreigingsplaatje waarbinnen geopereerd wordt en/of de alertstates die afgekondigd worden. Het wetboek van Militair Strafrecht zegt hier overigens verder niets over. Is dus ter competentie van de rechter om hier een uitspraak over te doen (jurisprudentie is er echter nog niet)

[Dana]

Jaja, ik hou niet op. Ik heb wat uitzoekwerk gedaan, en ik ben erachter dat er een verschil is tussen oorlog in volkenrechterlijke zin (via art 96 GW e.d.) en het strafrechterlijke begrip 'tijd van oorlog'. Oorlog (volkenrechterlijk) kan beginnen doordat staten elkaar aanvallen of de oorlog verklaren, dit heeft volkenrechterlijke gevolgen, o.a. m.b.t. de verdragen die er onderling zijn afgelsoten. Tijd van oorlog daarentegen is 'slechts'een strafverzwarende omstandigheid die o.a. geld in een volkenerechterlijke oorlog, maar ook in andere gevallen. Die gevallen zijn te vinden in art 87 SR en art 71 e.v. MSR.
Op grond van artikel 71 kan 'tijd van oorlog' gelden indien een deel van de krijgsmacht is aangewezen "tot enig optreden ofwel tot collectieve of tot individuele zelfverdediging, ofwel tot handhaving of herstel van de internationale orde en veiligheid" Deze term is naar mijn mening breder dan de term gewapend conflict (terug te vinden in de WOS en WIM en GW) Zoals de situatie in Irak nu is vind ik dat we daar werken aan herstel van de internationale orde en veiligheid. Het probleem in de casus van de slapende mariniers was niet dat van die herstel-situatie geen sprake was, maar dat er geen sprake was van een bekendmaking die voor artikel 71 vereist is. Dat men het daarna nog heeft over feitelijke oorlogssituaties heeft te maken met het feit dat ze gekeken hebben of 'tijd van oorlog' niet op een andere manier geconstrueerd kon worden. (via dreigende oorlog, of feitelijke oorlogsomstandigheden, zie de artikelen 87 SR en 71, 71a, 71b MSR) Dat die feitelijke oorlogsituatie niet aangenomen kon worden was duidelijk, er was geen sprake van oorlog, en niet eens van een gewapend conflict. Eigenlijk doet dat er ook niet toe, het punt is hier dat er een voorziening in de wet is, in artikel 71, om bij vredesoperaties (zoals in Irak, waar aan de internationale orde en veiligheid gewerkt word) een verscherpt strafrecht te laten gelden. Dit hangt samen met de situatie waar ze in werken en dit is ook logisch. (als je op een kazerne een keer een dag ongeoorloofd afwezig bent is dat iets minder erg dan dat je dat een keer op missie doet) Vreemd is echter dat er van die voorziening in de wet geen gebruik word gemaakt. Waarom word daar geen gebruik van gemaakt? (het argument: we gaan op vredesmissie dus we kunnen politiek gezien niet verkopen dat er 'tijd van oorlog'geld gaat niet op, dit is namelijk alleen maar een strafverzwarende omstandigheid met nationale gevolgen, internationaal heeft niemand daar last van...)

[MarcH]

Van collectieve of individuele zelfverdediging is in ieder geval geen sprake, daarvoor zou sprake moeten zijn van een agressor en een of meer landen die zich verdedigen.

Dan blijft er nog één mogelijkheid over: handhaving of herstel van de internationale orde en veiligheid. De vraag is of de Nederlandse militairen wel daarvoor in Irak zijn:

De grondslag voor het uitzenden van Nederlandse troepen naar Irak is gelegen in Resolutie 1483 van de VN-Veiligheidsraad. De Regering is van oordeel dat de bepalingen van deze resolutie voorzien in een dergelijke grondslag. De resolutie is expliciet gebaseerd op hoofdstuk VII van het VN-Handvest, en roept in haar eerste paragraaf lidstaten en organisaties op "to assist the people of Iraq in their efforts to reform their institutions and rebuild their country, and to contribute to conditions of stability and security in Iraq in accordance with this resolution".

De Nederlandse militairen zijn dus voor het laatstgenoemde aanwezig in Irak. Daarbij vormde de resolutie een van de bewijsmiddelen van de Officier van Justitie om aan te tonen dat sprake was van tijd van oorlog in de zaak omtrent de slapende mariniers, maar werd dat door de militaire kamer afgewezen. Aan de hand van bovenstaande denk ik daarom te kunnen betogen dat geen sprake is van handhaving of herstel van de internationale orde en veiligheid waarbij de tijd van oorlog van toepassing kan zijn. Toepassing van artikel 107a Wetboek van Strafrecht lijkt mij zelf beter houdbaar.

[Dana]

Ten eerste gaat artikel 107a alleen over de in dat artikel genoemde bepalingen (dus de misdrijven tegen de staat genoemd in de zelfde titel) en is dat niet van toepassing op alle overtredingen en misdrijven uit het militaire strafrecht (waar dan zwaardere straffen op staan) Ten tweede volgt uit de tekst van artikel 107a dat het alleen van toepassing is op de zelfde gronden als artikel 71.

Artikel 107a.
De artikelen 100, onder 1b, en 101-107 vinden overeenkomstige toepassing in geval van een gewapend conflict dat niet als oorlog kan worden aangemerkt en waarbij Nederland is betrokken, hetzij ter individuele of collectieve zelfverdediging, hetzij tot herstel van internationale vrede en veiligheid.

Dus ook dat artikel zal ons niet verder kunnen helpen. Wel is het zo dat het optreden van de verschillende landen in Irak op basis van de VN-resolutie gezien moet worden als het bevorderen van internationale orde en veiligheid. Dit is ook de reden dat het juridisch mogelijk is om militairen uit te zenden (op grond van artikel 90 juncto artikel 98 lid 1 van de Grondwet)
Dit brengt me dus weer terug bij de vraag: waarom de mogelijkheden in de wet (artikel 71) niet worden gebruikt