De Nederlandse wet heeft een goede definitie van "de openbaarheid" van een weg en deze is te vinden in de wegenwet, artikel 4:
Wetstekst
Artikel 4- Een weg is openbaar:
- I. wanneer hij, na het tijdstip van dertig jaren vóór het in werking treden van deze wet, gedurende dertig achtereenvolgende jaren voor een ieder toegankelijk is geweest;
- II. wanneer hij, na het tijdstip van tien jaren vóór het in werking treden van deze wet, gedurende tien achtereenvolgende jaren voor een ieder toegankelijk is geweest en tevens gedurende dien tijd is onderhouden door het Rijk, eene provincie, eene gemeente of een waterschap;
- III. wanneer de rechthebbende daaraan de bestemming van openbaren weg heeft gegeven.
- Het onder I en II bepaalde lijdt uitzondering wanneer, loopende den termijn van dertig of van tien jaren, gedurende een tijdvak van ten minste een jaar duidelijk ter plaatse is kenbaar gemaakt, dat de weg slechts ter bede voor een ieder toegankelijk is.
- Dit kenbaar maken kan geschieden door het stellen van opschriften als: eigen weg, particuliere weg, private weg en soortgelijke, of door andere kenteekenen.
Wat is een weg?
De definitie van een weg wordt niet gegeven in de wegenwet, daarvoor moeten we terugvallen op de wegenverkeerswet 1994, Artikel 1: Definities onder b:
Wetstekst
b. wegen: alle voor het openbaar verkeer openstaande wegen of paden met inbegrip van de daarin liggende bruggen en duikers en de tot die wegen behorende paden en bermen of zijkanten;Een eigen voortuintje is dan ook een mooi voorbeeld want in veel gevallen is het voortuintje eigendom van degene die het huis kocht en de daarbij behorende grond. Asfalteer je dus je eigen voortuintje dan kun je daar je auto zonder problemen parkeren (maar je buurman dus ook!) en hiermee is in basis meteen het verschil aangegeven tussen openbare weg (je geasfalteerde voortuintje) en Eigen Terrein (de grond waarop je voortuintje ligt en die je eigendom is). In Nederland zijn nagenoeg alle (echte) openbare wegen in eigendom van het Rijk, provincies, gemeenten of waterschappen maar dat neemt niet weg dat een weg ook eigendom kan zijn van een onderneming of instelling. Al deze instanties hebben overigens wel de plicht om de weg dan ook te onderhouden en bijvoorbeeld te voorzien van straatverlichting maar de eisen daarvoor zijn teveel om hier en nu te bespreken.
Jurisprudentie
De afgelopen jaren zijn er veel discussies geweest over de status van een bepaalde weg, vooral wanneer het de verkeersregels betreft die er wel of juist niet zouden gelden. Is een bevroren rivier een weg, is een met slagbomen afgebakende parkeergarage een openbare weg of is Schiphol, het deel waar de vliegtuigen staan, openbare weg?? Over specifieke situaties moet toch altijd nader worden gekeken of iets wel of niet tot de openbare weg behoort maar een korte samenvatting:
- Een parkeerterrein/garage die afgesloten is met slagbomen en waar iedereen een ticket uit de automaat kan trekken waarna de slagboom opent is wel een openbare weg
- Een parkeerterrein/garage die afgesloten is met slagbomen waar enkel medewerkers van de Efteling met hun personeelspas binnen kunnen is GEEN openbare weg
- Schiphol is volgens jurisprudentie WEL openbare weg waar gewone verkeersregels gelden
- Een tankbaan van het leger waar enkel bordjes op een paal staan die aangeven dat het een oefenbaan van het leger betreft is WEL openbare weg
- Een bevroren rivier is WEL een openbare weg
Zoals eerder gezien zijn er nog 2 termen die we duidelijk moeten onderscheiden:
- Openbare weg
- Voor openbaar verkeer openstaande weg
Deze laatste is wat moeilijker uit te leggen maar ik probeer dit te doen aan de hand van een voorbeeld: Stel dat er een provincieweg ligt met daarnaast een ventweg. De provincieweg is een openbare weg maar de ventweg ernaast is een eigen weg van de bewoners die eraan wonen. Ze hebben dit kenbaar gemaakt middels een bord op een paal aan het begin van de weg met de tekst: "Eigen weg, toegang enkel voor bewoners". Met dit bord is de weg rechtsgeldig onttrokken aan de openbare weg maar anderen (bezoek van de bewoners bijvoorbeeld) kunnen nog steeds ongehinderd gebruik maken van de weg. Hiermee valt de weg dus NIET meer onder de definitie van de wegenwet maar nog steeds wel onder de definitie van de wegenverkeerswet. Ergo: alle normale verkeersregels zijn er geldig en als iemand daar auto rijdt dan moet deze in het bezit zijn van een geldig rijbewijs (bijvoorbeeld).
Conclusie
We begrijpen dat deze materie erg moeilijk is om te bevatten, vooral als het gaat om "uw eigen grond" maar ik hoop hier wat duidelijkheid in te hebben geschept. Als stelregel kun je het het gemakkelijkst onthouden als: "Als ik er met mijn auto kan komen, dan is het openbare weg". Dit laatste neemt overigens NOOIT weg dat u dat dan ook mag (als u over het trottoir moet rijden om in uw geasfalteerde voortuintje te komen pleegt u wel een overtreding: u mag met uw auto niet over het trottoir rijden)