Waarneming agent
Een agent doet niet zomaar een waarneming. Hij ziet u (bijvoorbeeld) een verkeersovertreding begaan. Dat op zich is een vaststaand feit en dat vaststaande feit legt de verbalisant vast op papier (en dat noem je dan een proces-verbaal). Dat proces-verbaal maakt de agent op op grond van zijn ambtseed, hij zweert voor God (of voor de koningin) dat alles wat hij in dat proces-verbaal zet ook de waarheid is en ja, dat weegt zwaar in Nederland.
De ambtseed is wettelijk vastgelegd in het Besluit Algemene Rechtspositie Politie:
Wetstekst
Artikel 91. Voor de aanvaarding van zijn ambt legt de aspirant, de ambtenaar, aangesteld voor de uitvoering van de politietaak en de ambtenaar van rijksrecherche, aangesteld voor de uitvoering van de politietaak de volgende eed dan wel verklaring en belofte van zuivering af:
«Ik zweer (verklaar), dat ik middellijk of onmiddellijk, in welke vorm dan ook, tot het verkrijgen van mijn aanstelling aan niemand iets heb gegeven of beloofd.
Ik zweer (beloof), dat ik, om iets in mijn betrekking te doen of te laten, van niemand, middellijk of onmiddellijk, enige beloften of geschenken zal aannemen.
Zo waarlijk helpe mij God almachtig (Dat verklaar en beloof ik)!».
Daarna wordt door de aspirant, de ambtenaar, aangesteld voor de uitvoering van de politietaak en de ambtenaar van rijksrecherche, aangesteld voor de uitvoering van de politietaak de volgende eed of belofte afgelegd:
«Ik zweer (beloof) trouw aan de Koning, aan de Grondwet en aan de wetten van ons land.
Ik zweer (beloof) dat ik de krachtens de wet uitgevaardigde voorschriften en verordeningen zal nakomen en handhaven, dat ik de aan mij verstrekte opdrachten plichtsgetrouw en nauwgezet zal volbrengen en de zaken, waarvan ik door mijn ambt kennis draag en die mij als geheim zijn toevertrouwd, of waarvan ik het vertrouwelijke karakter moet begrijpen, niet zal openbaren aan anderen dan aan hen, aan wie ik volgens de wet of ambtshalve tot mededeling verplicht ben.
Ik zweer (beloof) dat ik mij zal gedragen zoals een goed ambtenaar betaamt, dat ik zorgvuldig, onkreukbaar en betrouwbaar zal zijn en dat ik niets zal doen dat het aanzien van het ambt zal schaden.
Zo waarlijk helpe mij God almachtig (Dat beloof ik)!»
Wetstekst
Artikel 362- Met gevangenisstraf van ten hoogste twee jaren of geldboete van de vijfde categorie wordt gestraft de ambtenaar:
- die een gift, belofte of dienst aanneemt, wetende of redelijkerwijs vermoedende dat deze hem gedaan, verleend of aangeboden wordt teneinde hem te bewegen om, zonder daardoor in strijd met zijn plicht te handelen, in zijn bediening iets te doen of na te laten;
- die een gift, belofte of dienst aanneemt, wetende of redelijkerwijs vermoedende dat deze hem gedaan, verleend of aangeboden wordt ten gevolge of naar aanleiding van hetgeen door hem, zonder daardoor in strijd met zijn plicht te handelen, in zijn huidige of vroegere bediening is gedaan of nagelaten;
- die een gift, belofte of dienst vraagt teneinde hem te bewegen om, zonder daardoor in strijd met zijn plicht te handelen, in zijn bediening iets te doen of na te laten;
- die een gift, belofte of dienst vraagt ten gevolge of naar aanleiding van hetgeen door hem, zonder daardoor in strijd met zijn plicht te handelen, in zijn huidige of vroegere bediening is gedaan of nagelaten.
- Met dezelfde straf wordt gestraft, hij die in het vooruitzicht van een aanstelling als ambtenaar, indien de aanstelling als ambtenaar is gevolgd, een feit begaat als in het eerste lid, onder 1° en 3°, omschreven.
- Hij die een feit als omschreven in het eerste lid begaat in verband met zijn hoedanigheid van minister, staatssecretaris, commissaris van de Koning, gedeputeerde, burgemeester, wethouder of lid van een algemeen vertegenwoordigend orgaan, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vijfde categorie.
Wetstekst
Artikel 380- Bij veroordeling wegens een der in de artikelen 355, 357 en 358 omschreven misdrijven kan ontzetting van het in artikel 28, eerste lid, onder 3°, vermelde recht worden uitgesproken.
- Bij veroordeling wegens een der in de artikelen 359, 362 tot en met 364, 366 en 379, eerste lid, omschreven misdrijven kan ontzetting van het in artikel 28, eerste lid, onder 4°, vermelde recht worden uitgesproken.
Wetstekst
Artikel 28- De rechten waarvan de schuldige, in de bij de wet bepaalde gevallen, bij rechterlijke uitspraak kan worden ontzet, zijn:
- het bekleden van ambten of van bepaalde ambten;
- het dienen bij de gewapende macht;
- het recht de leden van algemeen vertegenwoordigende organen te verkiezen en tot lid van deze organen te worden verkozen;
- het zijn van raadsman of gerechtelijk bewindvoerder;
- de uitoefening van bepaalde beroepen.
- Ontzetting van leden van de rechterlijke macht die, hetzij voor hun leven, hetzij voor een bepaalde tijd, zijn aangesteld, of van andere voor hun leven aangestelde ambtenaren, geschiedt, ten opzichte van het ambt waartoe zij aldus zijn aangesteld, alleen in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald.
- Ontzetting van het recht bedoeld in het eerste lid, onder 3°, kan alleen worden uitgesproken bij veroordeling tot gevangenisstraf van ten minste een jaar.
Verklaring Betrokkene/verdachte
Anders dan bij een agent heeft een betrokkene (de simpele verkeersovertreding) of een verdachte (groter strafbaar feit) juist heel erg veel te verliezen bij een juiste constatering van een agent. Het minste wat een betrokkene te verliezen heeft is simpelweg geld. Elke overtreding kost (tegenwoordig nogal veel) geld dus elke betrokkene zal praten als brugman om onder dat bedrag uit te komen (en je zou eens 10 agenten bij elkaar moeten zetten om te horen wat voor smoezen er worden opgehangen). We hadden het nu simpel over een geldbedrag maar u speelt tegenwoordig ook al snel met uw rijbewijs (wat u wellicht nodig heeft voor uw baan) of met gevangenisstraf (wat het ook niet echt lekker doet op uw cv).
We onderscheiden in dit geval 2 belangrijke groepen:
- Betrokkene
- Verdachte
Een verdachte hoeft nergens aan mee te werken, hoeft geen verklaring af te leggen en hoeft nergens op te antwoorden. Legt een verdachte een verklaring af dan mag ie die later weer herzien of intrekken (al zal dit laatste nooit gebeuren). Een verdachte heeft daarnaast ook geen wettelijke verplichting om te allen tijden de waarheid te zeggen.
Simpel gezegd dus: een agent heeft heel veel redenen om enkel de waarheid te zeggen, een verdachte/betrokkene eigenlijk geen enkele. Dit maakt dat een agent eigenlijk altijd wordt gelooft boven een verdachte/betrokkene.
Integriteit van agenten
Ik durf hardop te zeggen dat we in Nederland een politiekorps hebben wat een zeer hoge mate van integriteit heeft. Toch zeg ik er ook meteen bij dat een "rotte appel" best voor kan komen al merk je vaak dat die niet ver komen en al tijdens hun opleiding dusdanig over de schreef gaan dat ze op non-actief worden gesteld en vervolgens worden ontslagen. En dit laatste is denk ik ook de reden van de hoge mate van integriteit, een agent die over de schreef gaat, niet alleen tijdens zijn werk maar ook zeker erbuiten, speelt al heel snel met zijn baan en dat is iets waar die agent echt niet op zit te wachten na een paar jaar opleiding. Dat "over de schreef gaan" gaat heel ver. Neemt een agent een bepaald persoon op de korrel en zoekt ie hem of haar steeds op dan is dat al reden tot hele vervelende vragen van leidinggevende. Maar even het opzoeken van het nieuwe vriendje van de dochter van de buurvrouw is 'not-done', eens lekker gaan zitten bladeren in de systemen wat je zwager ooit allemaal heeft uitgespookt is not-done, op je gemak in je vrije tijd een coffee-shop bezoeken is not-done en, ach, de zaken die je kunt noemen zijn eindeloos.
Training constatering
Een agent krijgt gedurende zijn opleiding maar ook tijdens zijn werkzaamheden te maken met wijzigende wetgevingen, vernieuwende technologie en moet daarvoor dus steeds op de hoogte blijven van al die nieuwe zaken. Daarvoor moet hij dus steeds blijven trainen in het (bijvoorbeeld) bedienen van snelheidsapparatuur.
Agent krijgt dus altijd gelijk?
Dit alles bij elkaar genomen zorgt er dus voor dat u als burger het idee kunt hebben dat de agent altijd gelijk heeft en dat niets wat u zegt van invloed is. Niets is minder waar. Om een voorbeeld te geven: u wordt door een agent verteld dat u geen verklaring af HOEFT te leggen maar dat u dat wel MAG. Vaak hoor je dan mensen zeggen: "zet maar een streep, heeft toch geen nut" maar daarmee geeft u dus meteen aan het OM toe dat de constatering van de agent correct was en dat u er niets tegenin kunt brengen. Het zal de agent eerlijk gezegd worst wezen wat u erop vermeld wilt zien, hij noteert het keurig voor u. Zoals gezegd is het bonnetje namelijk geen boete die u krijgt van de agent, de agent doet slechts de constatering. De boete krijgt u van het OM die u uiteindelijk de acceptgiro zal toezenden en zij zullen daarbij ook uw verklaring meenemen.
En de rechter dan?
Mocht u onverhoopt voor de rechter terecht komen dan zal een rechter alle bewijslast naast elkaar leggen en bij een welles/nietes altijd 2 zaken afwegen... welke van de 2 weegt zwaarder voor waarheidsbevinding. De agent heeft niets te verliezen, de betrokkene/verdachte alles.... en ja, dan zal het voordeel al snel doorslaan richting de agent en ja, dan kunt u al snel het idee hebben dat u bent "benadeeld" door de agent en het OM en de rechter en...
Tot slot: De meeste frustratie komt voort uit onwetendheid en die is ook logisch. Een agent is met zijn werk bezig en spreekt een ander aan op zijn foutieve gedrag. Vaak hoor je als betrokkene/verdachte dan al snel de helft van wat een agent vertelt niet eens meer, terwijl de agent het idee heeft dat hij u alles echt goed aan het uitleggen is. Het is uw goed recht om ook later bij een verbalisant terug te komen op een bekeuring om te vragen wat er nu exact aan de hand was (bel even met 0900-8844 om een afspraak te maken). Bent u het echt niet eens met de boete die u kreeg dan is het uw goede recht om bezwaar en beroep aan te tekenen (wacht daarvoor altijd de acceptgiro af. Op de achterzijde staat wat u moet vermelden en/of doen alvorens u bezwaar/beroep aan kunt tekenen).
Noot: vaak horen we de vraag of iemand een klacht kan indienen tegen een agent die u heeft bekeurd. Dat kan uiteraard, maar dit heeft geen enkele invloed op de bekeuring, nooit! Dit is ook logisch, een klacht kan gaan over het gedrag van een agent tegenover u als burger. Als dat gedrag niet correct was dan kunt u daarover klagen bij de korpsleiding. De boete word afgehandeld door het OM en daar heeft de agent niets meer mee te maken...